ฝ้า Melasma

ฝ้าคือภาวะผิวหนังที่มีรอยด่างดำสีน้ำตาล, น้ำตาลอมเทา, หรือเทาอมฟ้า มักปรากฏเป็นปื้นหรือจุดคล้ายกระบนใบหน้า ฝ้ามักถูกเรียกว่า "หน้ากากของการตั้งครรภ์" (mask of pregnancy) เนื่องจากพบบ่อยในหญิงตั้งครรภ์ ในแพทย์แผนจีน ฝ้าถูกเรียกว่า "肝斑" (gān bān) หรือ "蝴蝶斑" (hú dié bān)  แพทย์แผนจีนเชื่อว่าฝ้าเกิดจากการทำงานที่ผิดปกติของตับ (Liver), ม้าม (Spleen), และไต (Kidney) ซึ่งนำไปสู่การไหลเวียนของชี่และเลือดที่ไม่ดี

สาเหตุและรูปแบบความไม่สมดุลของร่างกายตามหลักแพทย์แผนจีน

ในแพทย์แผนจีน ฝ้าเกิดจากการทำงานที่ผิดปกติของตับ (Liver), ม้าม (Spleen), และไต (Kidney) ซึ่งนำไปสู่การไหลเวียนของชี่และเลือดที่ไม่ดี 

รูปแบบความไม่สมดุลหลักที่เกี่ยวข้องกับฝ้า:

• ภาวะชี่ตับติดขัด (Liver Qi Stagnation): เป็นสาเหตุหลักที่ทำให้เกิดฝ้า อารมณ์แปรปรวน, ความเครียด, และภาวะซึมเศร้า สามารถทำให้ชี่ตับติดขัด ขัดขวางการไหลเวียนของเลือดและนำไปสู่การเกิดเม็ดสี

• ม้ามพร่องและชี่เลือดพร่อง (Spleen Deficiency with Qi and Blood Deficiency): เมื่อม้ามทำงานไม่สมบูรณ์ การแปลงและขนส่งสารอาหารจะบกพร่อง ทำให้เกิดภาวะชี่และเลือดพร่อง ซึ่งส่งผลให้ผิวหนังขาดการหล่อเลี้ยงและเกิดฝ้า 

• อินตับไตพร่อง (Liver and Kidney Yin Deficiency): การขาดสารหยินในตับและไตสามารถนำไปสู่ความร้อนภายในและความแห้ง ซึ่งส่งผลต่อสุขภาพผิวและทำให้เกิดฝ้า

• ภาวะเลือดคั่ง (Blood Stasis): เมื่อการไหลเวียนของชี่และเลือดไม่ดี จะเกิดเลือดคั่งที่ผิวหนัง ทำให้เกิดฝ้า

ปัจจัยเสริม: การเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมน เช่น การตั้งครรภ์ (ซึ่งเป็นที่มาของชื่อ "หน้ากากของการตั้งครรภ์"), การใช้ยาคุมกำเนิด, การบำบัดด้วยฮอร์โมนทดแทน, และภาวะฮอร์โมนไทรอยด์ต่ำ (hypothyroidism) เป็นปัจจัยสำคัญที่กระตุ้นให้เกิดฝ้า การสัมผัสรังสียูวีเรื้อรังจากแสงแดด  พันธุกรรม ความเครียดและอารมณ์ และเครื่องสำอางบางชนิด 

แนวทางการปรับไลฟ์สไตล์และโภชนาการสำหรับฝ้า

การรักษาฝ้าในแพทย์แผนจีนมุ่งเน้นการปรับสมดุลตับ, ม้าม, ไต, กระตุ้นการไหลเวียนของชี่และเลือด, และขจัดเลือดคั่ง

1. โภชนาการ

• อาหารที่ควรเน้น:

• อาหารที่อุดมด้วยวิตามินซี: เช่น ผลไม้รสเปรี้ยว, กีวี, มะเขือเทศ เพื่อช่วยยับยั้งการผลิตเม็ดสีเมลานิน [14]

• อาหารที่ช่วยกระตุ้นการไหลเวียนของเลือด: เช่น เห็ดหูหนูดำ (黑木耳 - Hēi Mù Ěr), ซานจา (山楂 - Shān Zhā - Hawthorn), ชากุหลาบ (玫瑰花茶 - Méiguī Huā Chá - Rose Tea) 

• ชาเขียว: สารฟีนอลในชาเขียวเชื่อว่ามีผลดีต่อจุดด่างดำเมื่อบริโภคเป็นประจำ

• ว่านหางจระเข้ (Aloe vera): แม้บางการศึกษาจะระบุว่ามีประสิทธิภาพในการลดจุดด่างดำ แต่ยังไม่มีหลักฐานที่ชัดเจนว่าช่วยลดเมลานินโดยตรง ควรใช้ในรูปแบบเจลบริสุทธิ์สำหรับทาภายนอก

• อาหารที่ควรหลีกเลี่ยง:

• อาหารรสจัด, มัน, และกระตุ้น: 

• อาหารทอด, เครื่องดื่มเย็น, และไอศกรีม:

2. ไลฟ์สไตล์

• การจัดการอารมณ์: รักษาสภาพจิตใจให้เป็นบวกและหลีกเลี่ยงความเครียดทางอารมณ์ที่ยาวนาน 

• การออกกำลังกาย: การออกกำลังกายในระดับปานกลางช่วยส่งเสริมการไหลเวียนของชี่และเลือด

• การป้องกันแสงแดด: การใช้ครีมกันแดดและมาตรการป้องกันแสงแดดเมื่อออกนอกบ้านเป็นสิ่งจำเป็น เพื่อป้องกันการเกิดเม็ดสีที่เกิดจากรังสียูวี 

สรุป

ฝ้าในแพทย์แผนจีนถูกมองว่าเป็นผลจากความไม่สมดุลของตับ ม้าม และไต ซึ่งส่งผลต่อการไหลเวียนของชี่และเลือด การปรับเปลี่ยนโภชนาการและไลฟ์สไตล์อย่างเหมาะสมเป็นส่วนสำคัญของแนวทางแบบองค์รวมที่มุ่งแก้ไขปัญหาจากภายในสู่ภายนอก การปรึกษาแพทย์แผนจีนเป็นสิ่งสำคัญเพื่อการวินิจฉัยและการรักษาที่เหมาะสมกับสภาพร่างกายของคุณ