สิว Acne

สิวเป็นภาวะผิวหนังที่พบบ่อย เกิดจากการอุดตันของรูขุมขนด้วยน้ำมันและเซลล์ผิวที่ตายแล้ว นำไปสู่การอักเสบและรอยแดง ในศาสตร์การแพทย์แผนจีน (Traditional Chinese Medicine: TCM) สิวไม่ได้เป็นเพียงปัญหาผิวหนังภายนอกที่ต้องรักษาเฉพาะที่ หากแต่เป็นสัญญาณบ่งบอกถึงความไม่สมดุลภายในร่างกาย โดยเฉพาะความร้อนที่สะสมอยู่ในระบบอวัยวะปอด (Lung) และกระเพาะอาหาร (Stomach) การทำความเข้าใจรากเหง้าของปัญหานี้จึงเป็นหัวใจสำคัญในการรักษาตามแนวทางแพทย์แผนจีน

สาเหตุและรูปแบบความไม่สมดุลของร่างกายตามหลักแพทย์แผนจีน

ในแพทย์แผนจีน สิวส่วนใหญ่เกี่ยวข้องกับ "ความร้อน" (Heat) ที่สะสมอยู่ในระบบอวัยวะปอด (Lung) และกระเพาะอาหาร (Stomach) ความร้อนนี้มักมีต้นกำเนิดมาจากการบริโภคอาหารรสจัด, มัน, หรือมีรสชาติเข้มข้นมากเกินไป ซึ่งนำไปสู่การสะสมของ "ความชื้นร้อน" (Damp Heat) ในร่างกาย

รูปแบบความไม่สมดุลหลักที่เกี่ยวข้องกับสิว:

• ความร้อนในปอด (Lung Heat): มักปรากฏเป็นสิวที่หน้าผากและจมูก

• ความร้อนในกระเพาะอาหาร (Stomach Heat): สิวที่เกิดจากความร้อนในกระเพาะอาหารมักปรากฏบริเวณรอบปาก, หน้าอก, และหลัง

• ความชื้นร้อน (Damp Heat): เป็นสาเหตุทั่วไปของสิวที่มักมีลักษณะเป็นตุ่มแดง, มีหนอง, หรือเป็นซีสต์ หากสิวที่หลังหรือหน้าอกมีผิวที่มันร่วมด้วย เชื่อว่าเกิดจากความชื้นร้อนในม้าม (Spleen) 

• ภาวะเลือดคั่ง (Blood Stasis): สิวประเภทนี้มักมีลักษณะเป็นตุ่มสีแดงเข้มหรือม่วง, เจ็บปวด, และเป็นซีสต์ลึก

• ความร้อนในเลือด (Blood Heat): เกิดจากการติดขัดของชี่จากอารมณ์ที่สร้างความร้อนในเลือด ทำให้เกิดตุ่มสิว

• ชี่ตับติดขัด (Liver Qi Stagnation): ความเครียดและอารมณ์ที่ไม่สมดุลสามารถนำไปสู่ชี่ตับติดขัด ซึ่งอาจส่งผลให้เกิดสิวที่แก้มซ้าย 

• ไตพร่อง (Kidney Deficiency): สิวที่คางมักเกี่ยวข้องกับไตและระบบฮอร์โมน โดยเฉพาะในผู้หญิงที่มีรอบเดือนผิดปกติ 

ปัจจัยเสริม: การบริโภคอาหารที่จัดว่าเป็น "ร้อน" (heaty foods) เช่น อาหารแปรรูป, น้ำตาลสูง, ผลิตภัณฑ์นม, อาหารมัน, ทอด, และรสจัด  การนอนหลับไม่เพียงพอ และการเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมนและความเครียด  ล้วนเป็นปัจจัยสำคัญที่กระตุ้นให้เกิดสิว

แนวทางการปรับไลฟ์สไตล์และโภชนาการสำหรับสิว

การปรับเปลี่ยนไลฟ์สไตล์และโภชนาการเป็นส่วนสำคัญอย่างยิ่งในการรักษาสิวในแพทย์แผนจีน โดยมุ่งเน้นไปที่การขจัดความร้อนและความชื้นส่วนเกินในร่างกาย

1. โภชนาการ

• อาหารที่ควรเน้น:

• อาหารฤทธิ์เย็น: เช่น แตงกวา, แตงโม, ถั่วเขียว, รากบัว, ผักใบเขียวเข้ม เพื่อช่วยขจัดความร้อนส่วนเกินในร่างกาย

• อาหารรสขม: เช่น 蒲公英 (Pú Gōng Yīng) เพื่อช่วยล้างพิษ

• อาหารที่มีเส้นใยสูง: เช่น ธัญพืชเต็มเมล็ด, ผักใบเขียว เพื่อช่วยปรับปรุงการย่อยอาหารและส่งเสริมการขับถ่าย

• โปรไบโอติก: เพื่อส่งเสริมสุขภาพลำไส้ที่ดี ซึ่งเชื่อมโยงกับสุขภาพผิวที่ใสขึ้น [2, 4]

• อาหารที่ควรหลีกเลี่ยง:

• อาหารแปรรูป, น้ำตาลสูง, ช็อกโกแลต, ขนมขบเคี้ยว: เพราะสามารถเพิ่มความร้อนในปอดและกระเพาะอาหาร และกระตุ้นการอักเสบ 

• ผลิตภัณฑ์นม: เชื่อว่าเพิ่มความชื้นและเสมหะสะสมในร่างกาย 

• อาหารมัน, ทอด, รสจัด, เผ็ด: เพราะเพิ่มความร้อนและภาระต่อระบบย่อยอาหาร ทำให้เกิดความชื้นร้อน 

• แอลกอฮอล์และคาเฟอีน: โดยเฉพาะเบียร์และไวน์ อาจเป็นภาระต่อตับและเพิ่มความร้อนภายใน 

   

2. ไลฟ์สไตล์

• การนอนหลับ: ควรนอนหลับให้เพียงพอและเป็นเวลา โดยเฉพาะช่วง 01.00-03.00 น. ซึ่งเป็นช่วงที่ตับ (Liver) ทำการล้างพิษ การนอนดึกหรือมีตารางการนอนที่ไม่สม่ำเสมอส่งผลกระทบโดยตรงต่อสุขภาพผิว

• การจัดการความเครียด: ความเครียดสามารถนำไปสู่การสะสมความร้อนส่วนเกินภายในร่างกายได้ กิจกรรมเช่น การทำสมาธิ, โยคะ, หรือไทเก๊ก ช่วยลดความเครียด

• การออกกำลังกาย: การออกกำลังกายเบาๆ เช่น การเดินหรือว่ายน้ำ ช่วยเพิ่มการไหลเวียนของชี่และปรับปรุงสุขภาพโดยรวม

• การดูแลผิว:

• ล้างหน้าเบาๆ วันละสองครั้งด้วยสบู่ที่ไม่มีสารเคมีรุนแรงและน้ำอุ่น

• ปกป้องผิวจากแสงแดดด้วยครีมกันแดดและหมวกปีกกว้าง

• ล้างเครื่องสำอางออกก่อนนอนเสมอ

• สระผมเป็นประจำหากผมมันและสัมผัสผิว 

• หลีกเลี่ยงการบีบหรือแกะสิว

• หลีกเลี่ยงการสวมเสื้อผ้าที่รัดแน่นบริเวณที่เป็นสิว

• หลีกเลี่ยงการสูบบุหรี่

สรุป

การรักษาสิวในแพทย์แผนจีนเป็นแนวทางแบบองค์รวมที่มุ่งแก้ไขความไม่สมดุลภายในที่เป็นรากเหง้าของปัญหา การปรับเปลี่ยนโภชนาการและไลฟ์สไตล์อย่างเหมาะสมจึงเป็นหัวใจสำคัญที่ช่วยสนับสนุนการรักษาและส่งเสริมสุขภาพผิวโดยรวมอย่างยั่งยืน การปรึกษาแพทย์แผนจีนผู้เชี่ยวชาญเพื่อการวินิจฉัยที่แม่นยำและแผนการรักษาที่เหมาะสมกับสภาพร่างกายของคุณเป็นสิ่งจำเป็น