สุขภาพดีในวัยหมดประจำเดือน สไตล์การแพทย์แผนจีน Menopause

วัยหมดประจำเดือนเป็นกระบวนการทางชีววิทยาตามธรรมชาติซึ่งเป็นจุดสิ้นสุดของวัยเจริญพันธุ์ของผู้หญิง โดยทั่วไปจะเกิดขึ้นระหว่างอายุ 45 ถึง 55 ปี โดยเฉลี่ยหญิงไทยอายุเฉลี่ยที่จะเข้าสู่วัยทองคืออายุประมาณ 48-51 ปี แม้ว่าระยะเวลาที่แน่นอนจะแตกต่างกันไปในแต่ละบุคคล อาการที่เกิดขึ้นในช่วงวัยหมดประจำเดือนอาจแตกต่างกันไปตามความรุนแรงและระยะเวลา นี่คืออาการทั่วไปบางประการ:

อาการของวัยหมดประจำเดือน

ประจำเดือนมาไม่ปกติ. รอบดือนอาจยาวขึ้นหรือสั้นลง หนักขึ้นหรือเบาลง และบ่อยขึ้นหรือช้าลง จนในที่สุดก็จะไม่มีประจำเดือนอีกเลย

ร้อนวูบวาบ: ความรู้สึกร้อนวูบวาบอย่างกะทันหัน มักมาพร้อมกับเหงื่อออกและหน้าแดง ใบหน้า ลำคอ และหน้าอก

เหงื่อออกตอนกลางคืน: คล้ายกับอาการร้อนวูบวาบ เหงื่อออกตอนกลางคืนทำให้เหงื่อออกมากเกินไประหว่างการนอนหลับ

รบกวนการนอนหลับ: ผู้หญิงหลายคนประสบปัญหาในการนอนหลับหรือนอนหลับในช่วงวัยหมดประจำเดือน เหงื่อออกตอนกลางคืนและอาการอื่นๆ อาจส่งผลต่อขาดตอนของการนอนหลับ

อ่อนเพลีย: ผู้หญิงบางคนรู้สึกล้ามากขึ้นและขาดพลังงานในช่วงวัยหมดประจำเดือน

อารมณ์เปลี่ยนแปลง: ความผันผวนของฮอร์โมนในช่วงวัยหมดประจำเดือนอาจทำให้อารมณ์แปรปรวน หงุดหงิด วิตกกังวล และรู้สึกเศร้าหรือซึมเศร้าได้

ร่างกายเปลี่ยนแปลง: มักมีการเปลี่ยนแปลงของผิวหนัง เส้นผม หน้าอก น้ำหนัก และรูปร่าง นอกจากนี้ ยังอาจมีอาการปวดศีรษะ ใจสั่น ปวดกล้ามเนื้อ และปวดข้ออีกด้วย

ความต้องการทางเพศเปลี่ยนแปลง: นอกจากภาวะช่องคลอดแห้งแล้ว ระดับฮอร์โมนเอสโตรเจนที่ลดลงอาจนำไปสู่การลดลงของความต้องการทางเพศ และการเปลี่ยนแปลงในอารมณ์ทางเพศ

ช่องคลอดแห้ง: การลดลงของระดับฮอร์โมนเอสโตรเจนอาจทำให้เนื้อเยื่อในช่องคลอดบางลงและทำให้แห้ง ทำให้รู้สึกไม่สบายระหว่างมีเพศสัมพันธ์ และเพิ่มความเสี่ยงต่อการติดเชื้อทางเดินปัสสาวะ

ปัญหาทางเดินปัสสาวะ: วัยหมดประจำเดือนจะเพิ่มความเสี่ยงของภาวะกลั้นปัสสาวะไม่อยู่ และการติดเชื้อทางเดินปัสสาวะ เนื่องจากการเปลี่ยนแปลงของระบบทางเดินปัสสาวะ


อาการเหล่านี้อาจแตกต่างกันไปในผู้หญิงแต่ละคน บางคนอาจมีอาการนานเป็นเดือนหรือเป็นปี อาการบางอย่างอาจดีขึ้นเมื่อเวลาผ่านไป ในขณะที่อาการอื่นๆ อาจยังคงอยู่หรือแย่ลง



สาเหตุของการหมดประจำเดือน ในทัศนะการแพทย์แผนจีน

ในทัศนะการแพทย์แผนจีน วัยหมดประจำเดือนมีสาเหตุหลักมาจากการลดลงตามธรรมชาติของหยินและหยางของไต ไตถือเป็นอวัยวะสำคัญที่มีหน้าที่กำกับการเจริญเติบโต พัฒนาการ และการสืบพันธุ์ เมื่อผู้หญิงอายุมากขึ้น หยินและหยางของไต จะค่อยๆ ลดลง นำไปสู่การหยุดมีประจำเดือนและเข้าสู่วัยหมดประจำเดือน

หยินของไต เป็นตัวแทนของความเย็น การบำรุง และความชุ่มชื้นของร่างกาย ในขณะที่หยางของไต เป็นตัวแทนของความอบอุ่นและพลัง ในช่วงวัยหมดประจำเดือน การลดลงของหยินและหยางในไต อาจทำให้เกิดความไม่สมดุล และการหยุดชะงักของการไหลเวียนของพลังโดยรวมของร่างกาย ความไม่สมดุลนี้นำไปสู่อาการต่างๆ ของวัยหมดประจำเดือน เช่น อาการร้อนวูบวาบ เหงื่อออกตอนกลางคืน อารมณ์เปลี่ยนแปลง และความผันผวนของฮอร์โมน

วัยหมดประจำเดือนเป็นการเปลี่ยนแปลงตามธรรมชาติ ที่สะท้อนถึงกระบวนการชราตามธรรมชาติของร่างกาย การลดลงของพลังหยินและหยางของไตในช่วงวัยหมดประจำเดือน ได้รับอิทธิพลจากปัจจัยต่างๆ เช่น ความสมบูรณ์แข็งแรงของร่างกาย วิถีชีวิต และความเป็นอยู่ที่ดีทางอารมณ์ตลอดชีวิตของผู้หญิง

การแพทย์แผนจีนช่วยเหลือสตรีในวัยหมดประจำเดือน โดยจัดการกับความไม่สมดุลเหล่านี้ และบำรุงหยินและหยางของร่างกาย แนวทางการรักษาอาจรวมถึงการใช้ยาสมุนไพร การฝังเข็ม การปรับอาหาร การปรับเปลี่ยนวิถีชีวิต และเทคนิคการลดความเครียดต่างๆเพื่อช่วยคืนความสมดุล ส่งเสริมสุขภาพที่ดี และบรรเทาอาการวัยหมดประจำเดือน



กลุ่มอาการของวัยหมดประจำเดือนที่มักพบในสตรี

การแพทย์แผนจีน จำแนกรูปแบบของวัยหมดประจำเดือนในสตรี ออกเป็นประเภทต่างๆ ตามอาการและอาการแสดงที่เด่นชัด ที่มักพบบ่อยบางประเภท ได้แก่

หยินของไตพร่อง:

มักมีอาการร้อนวูบวาบ เหงื่อออกตอนกลางคืน คอแห้ง หูอื้อ วิงเวียนศีรษะ ปวดหลังช่วงล่าง ประจำเดือนมาน้อยหรือผิดปกติ เป็นต้น ลิ้นเป็นสีแดง ฝ้าลิ้นน้อยหรือไม่มีเลย

หยางของไตพร่อง:

มักมีอาการเย็น บวมน้ำ อ่อนเพลีย ความต้องการทางเพศลดลง อุจจาระเหลว ผิวซีด ประจำเดือนมามากหรือนาน ฯลฯ ลิ้นซีดและบวมมีฝ้าขาว

พลังชี่ของตับหยุดนิ่ง:

อาการสำคัญคือ อารมณ์แปรปรวน หงุดหงิด ซึมเศร้า วิตกกังวล แน่นหน้าอก ปวดศีรษะ ประจำเดือนมาไม่ปกติ ฯลฯ ลิ้นเป็นปกติหรือเป็นสีม่วงเล็กน้อย

เลือดพร่อง:

อาการสำคัญคือ ใจสั่น นอนไม่หลับ ความจำไม่ดี วิงเวียน ตาพร่ามัว ผิวซีด ประจำเดือนมาน้อยหรือขาดหายไป ลิ้นซีด

เสมหะความชื้นอุดกั้น:

อาการสำคัญคือ น้ำหนักขึ้น ท้องอืด คลื่นไส้ แน่นหน้าอก ปวดข้อ มีประจำเดือนมากหรือนาน มีลิ่มเลือด ฯลฯ ลิ้นบวม มีสีขาวหรือสีเหลืองเหนียวเคลือบอยู่

ภาวะพร่องหยินของหัวใจและตับ:

รูปแบบนี้เกี่ยวข้องกับการลดลงของหยินของทั้งหัวใจและตับ อาการสำคัญคือ นอนไม่หลับ ใจสั่น วิตกกังวล หงุดหงิดง่าย เหงื่อออกตอนกลางคืน และตาแห้ง 



แนวทางการจัดการแต่ละรูปแบบ

หยินของไตพร่อง

หลักการดูแลกลุ่มอาการรูปแบบนี้คือคือบำรุงหยินของไต ล้างความร้อน

คำแนะนำในการบริโภคอาหาร คือ ควรรับประทานอาหารที่มีฤทธิ์เย็น ชุ่มชื้น และบำรุงร่างกาย เช่น เต้าหู้ ถั่วเขียว ถั่วดำ งา สาหร่าย รากบัว สาลี่ แตงโม เป็นต้น หลีกเลี่ยงอาหารฤทธฺ์ร้อน อาหารรสจัด อาหารมัน ของทอด และเครื่องดื่มที่กระตุ้น เช่น พริก กระเทียม หัวหอม กาแฟ แอลกอฮอล์ ฯลฯ

ข้อแนะนำในการปฏิบัติคือ ออกกำลังกายเบาๆ ที่ทำให้จิตใจและร่างกายสงบ เช่น ไทเก็ก โยคะ นั่งสมาธิ เป็นต้น หลีกเลี่ยงกิจกรรมทางร่างกายหรือจิตใจมากเกินไปที่ทำให้หยินหมดไป หลีกเลี่ยงการสร้างความร้อนให้ร่างกายมากเกินไป พักผ่อนให้เพียงพอ

ตำรับยาสมุนไพร: ตัวอย่างของตำรับสมุนไพรที่อาจใช้ ได้แก่ Liu Wei Di Huang Wan และ Zhi Bai Di Huang Wan

หยางของของไตพร่อง

หลักการดูแลกลุ่มอาการรูปแบบนี้คือ: บำรุงหยางและทำให้ร่างกายอบอุ่น

คำแนะนำในการบริโภคอาหาร คือ ให้รับประทานอาหารฤทธิ์อุ่น เสริมสร้าง และเพิ่มพลัง เช่น เนื้อแกะ เนื้อวัว เนื้อไก่ วอลนัท เกาลัด อินทผาลัม ขิง อบเชย เป็นต้น หลีกเลี่ยงอาหารและเครื่องดื่มดิบ เย็น และชื้น เช่น ไอศกรีม สลัด เครื่องดื่มเย็น ๆ ฯลฯ

คำแนะนำในการปฏิบัติคือ ออกกำลังกายระดับปานกลางเพื่อกระตุ้นการไหลเวียนและการเผาผลาญ เช่น เดินเร็ว วิ่งเหยาะ ๆ เต้นรำ ฯลฯ หลีกเลี่ยงการสัมผัสกับสภาพแวดล้อมที่เย็นและชื้นซึ่งส่งผลต่อหยาง ดัดแปลง

ตำรับยาสมุนไพรที่เหมาะสมคือ Jin Gui Shen Qi Wan

ชี่ของตับหยุดนิ่ง

หลักการดูแลกลุ่มอาการรูปแบบนี้คือ ผ่อนคลายพลังชี่ของตับและเลือดให้ประสานกัน ส่งเสริมการไหลเวียนที่ราบรื่น

บริโภคอาหารที่กระตุ้นพลังชี่ของตับ อาหารที่มีรสอ่อน หวาน และเปรี้ยว เช่น แครอท บีทรูท แอปเปิ้ล องุ่น น้ำส้มสายชู เป็นต้น หลีกเลี่ยงอาหารมันๆ อาหารที่มีความเผ็ดฉุน ขม และฝาด เช่น ผักกาดเขียว หัวไชเท้า เปลือกส้มโอ เป็นต้น และลดปริมาณแอลกอฮอล์และคาเฟอีน

คำแนะนำในการปฏิบัติคือ ทำกิจกรรมลดความเครียด เช่น โยคะ การฝังเข็ม และการออกกำลังกายเป็นประจำ

ตำรับสมุนไพรที่อาจใช้ ได้แก่ Xiao Yao Wan และ Chai Hu Shu Gan San เพื่อสงบตับ ผ่อนคลายอารมณ์

เลือดพร่อง

หลักการดูแลกลุ่มอาการรูปแบบนี้คือคือ บำรุงเลือดและชี่

คำแนะนำในการบริโภคอาหาร คือ ควรรับประทานอาหารที่อุดมด้วยธาตุเหล็กและโปรตีน เช่น เนื้อแดง ไข่ ผักโขม เห็ดหูหนูดำ โกจิเบอร์รี่ เป็นต้น รับประทานอาหารอุ่นๆ ปรุงสุก และรวมถึงอาหารที่ย่อยง่าย เช่น ซุป ธัญพืชปรุงสุก ผัก หลีกเลี่ยงอาหารที่ทำร้ายม้าม เช่น อาหารที่ เย็น ดิบ และมันมากเกินไป หลีกเลี่ยงอาหารรสจัดหรือเค็มที่ทำร้ายเลือด

ข้อแนะนำในการปฏิบัติตัว คือ การออกกำลังกายที่ส่งเสริมการไหลเวียนของโลหิต การนวด การกดจุด การครอบแก้ว เป็นต้น หลีกเลี่ยงการออกแรงมากเกินไปหรือการเสียเลือดจนทำให้เกิดภาวะเลือดพร่อง

ตำรับยาสมุนไพรคือ Ba Zhen Tang

พร่องหยินของหัวใจและตับ

หลักการดูแลกลุ่มอาการรูปแบบนี้คือ: บำรุงหยินและทำให้หัวใจและตับสงบ

คำแนะนำด้านอาหาร: เน้นอาหารที่บำรุงหยิน เช่น งาดำ โกจิเบอร์รี่ ผักโขม สาหร่ายทะเล และเมล็ดธัญพืช หลีกเลี่ยงอาหารรสเผ็ดและกระตุ้นมากเกินไป

คำแนะนำในการปฏิบัติคือ ใช้เทคนิคการผ่อนคลาย เช่น การทำสมาธิ โยคะ และการออกกำลังกายเบาๆ เพื่อลดความเครียด

ตำรับยาสมุนไพร: Zhi Bai Di Huang Wan เป็นตำรับที่ใช้กันทั่วไปในการบำรุงหยินและทำให้หัวใจและตับสงบ

เสมหะความชื้นอุดกั้น

หลักการคือ ทำให้ความชื้นแห้ง เปลี่ยนรูปเสมหะ

คำแนะนำในการบริโภคอาหาร คือ ควรรับประทานอาหารที่มีฤทธิ์เบา ขับปัสสาวะ และขับเสมหะ เช่น ข้าวบาร์เลย์ ไหมข้าวโพด ขึ้นฉ่าย หัวไชเท้า น้ำผึ้ง เป็นต้น หลีกเลี่ยงอาหารที่มีมัน หวาน หรือผลิตภัณฑ์จากนมที่สร้างเสมหะหรือความชื้น

ข้อแนะนำในการปฏิบัติตัว คือ ออกกำลังกายที่ขับเหงื่อออก เช่น อบซาวน่า อบไอน้ำ โยคะร้อน เป็นต้น หลีกเลี่ยงการใช้ชีวิตแบบนั่งนิ่งหรือรับประทานอาหารมากเกินไปที่ทำให้เสมหะชื้นสะสม

ตำรับยาสมุนไพรที่ใช้คือ Er Chen Tang