ความดันโลหิตสูง ตามหลักการแพทย์แผนจีน

ในทัศนะการแพทย์แผนจีน ความดันโลหิตสูง เป็นสัญญาณแสดงความผิดปกติของร่างกาย บ่งชี้ถึงความสามารถในการควบคุมร่างกายของตัวเองต่ำ อันมาจากอิทธิพลอื่น การแพทย์แผนจีนมองว่า วิถีชีวิตแบบไม่ค่อยเคลื่อนไหว, ความเครียดอย่างต่อเนื่อง, อาหารที่ไม่เหมาะกับสุขภาพ, สภาพร่างกายที่สึกหรอ และสภาพโครงสร้างพื้นฐานของร่างกายที่บกพร่อง ล้วนส่งผลต่อความดันโลหิตทั้งสิ้น ความเสียหายภายในร่างกาย มักเกิดขึ้นต่อระบบหัวใจ, ตับ และไต อาจเกิดการทำงานผิดปกติของเส้นลมปราณ "ชงม่าย" และ"ต้ายม่าย" ในสตรี ซึ่งในแต่ละบุคคลอาจมีรูปแบบความไม่สมดุลที่แตกต่างกันไป 

ตัวอย่างรูปแบบของความไม่สมดุลที่มักพบในระยะต่างๆ
• ระยะแรก : ร่างกายมีแนวโน้มทำงานมากเกินไป แสดงออกในรูปหยางของตับแกร่ง, ชี่คั่ง เลือดไม่ไหลเวียน หรือ เสมหะ และ ชื้นสะสม
• ระยะกลางของโรค : ร่างกายเริ่มอ่อนแอ อาจแสดงออกในรูปแบบ ชี่พร่อง ร่วมกับเลือดไม่ไหลเวียน, หยินพร่อง และ หยางแกร่ง, หรือชี่พร่อง และเสมหะอุดตัน
• ระยะท้ายของโรค : ร่างกายอ่อนแอ (อาการพร่อง) และ หยุดนิ่ง แสดงออกในรูปแบบ หยินของตับและไตพร่อง, ชี่พร่อง และการสูญเสียไฟมิ่งเหมิน ซึ่งเป็นไฟที่ทำให้อวัยวะต่างๆของร่างกายมีพลังในการทำกิจกรรมต่างๆตามปกติ

ในการดูแลผู้ป่วยความดันโลหิตสูงตามหลักการแพทย์แผนจีน จะมุ่งไปที่ทำให้ร่างกายกลับมาอยู่ภายใต้การควบคุม แพทย์แผนจีนจะมิได้ตั้งความมุ่งหมายเพียงแค่การลดความดันโลหิต แต่จะแก้ไขอาการที่ไม่พึงปรารถนา ปรับปรุงการทำงานของร่างกาย ปกป้องอวัยวะภายในที่เป็นเป้าหมาย เช่นหัวใจ, สมอง, ไต ดังนี้จึงจะกลับเข้าสู่สภาวะปกติภายใต้การควบคุมของร่างกาย และมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น

หลักการแพทย์แผนจีนเพื่อลดความดันโลหิต

• ขจัดชื้น ขับเสมหะ :
เป็นการช่วยส่งเสริมการกำจัดของเหลวในร่างกาย และของเสียออกไปทางปัสสาวะ ซึ่งจะช่วยลดระดับไขมันในเลือด ส่งเสริมการไหลเวียนของเลือดทั่วร่างกายด้วย

• กระตุ้นเลือด และแก้ไขการไม่ไหลเวียน :
ช่วยขยายหลอดเลือด, ทำให้การไหลเวียนของเลือดเป็นไปอย่างอิสระ, สงบระบบประสาทส่วนกลาง, ทำให้จังหวะการเต้นของหัวใจช้าลง, ยับยั้งการแข็งตัวของเกล็ดเลือด

• สงบตับ ดับลม :
ทำให้ระบบประสาทสงบลง และอยู่ใต้การควบคุม, ขยายหลอดเลือด, ช่วยขับปัสสาวะ, ช่วยควบคุมการดูดซึมแคลเซียม

• ดับร้อน กำจัดไฟ :
ช่วยขยายหลอดเลือด, ส่งเสริมระบบขับของเสีย, ทำให้ร่างกายสงบลง

• บำรุงเลี้ยง และเสริม :
จากมุมมองด้านสมดุลหยินหยาง แต่ละบุคคลที่เป็นความดันโลหิตสูง ร่างกายมีแนวโน้มเป็นหยางแกร่ง และหยินพร่อง การบำรุงเลี้ยงและเสริมหยินจึงเป็นสิ่งจำเป็น

หากหลักการนี้ได้รับการรักษาแล้ว และร่างกายยังไม่อยู่ในควบคุม ให้บำรุงเลี้ยง และเสริมตับและไต ด้วย

การแพทย์แผนจีนในการดูแลผู้ป่วยความดันโลหิตสูง จะใช้เวลามากกว่าการแพทย์แผนหลัก แต่การแพทย์แผนจีนจะมีอาการไม่พึงประสงค์น้อยกว่า และช่วยรักษาอาการที่เกี่ยวข้องจากความดันโลหิตสูง อีกทั้งลดความเสี่ยงจากภาวะแทรกซ้อน เนื่องจากการแพทย์แผนจีนจะมองแบบองค์รวม จึงสามารถใช้ดูแลผู้ป่วยร่วมกับการแพทย์แผนหลักได้ หรือจะใช้เป็นแนวทางหลักในการดูและผู้ป่วยความดันโลหิตสูงในระยะแรก หรือระยะกลางก็ได้

วิธีการแพทย์แผนจีนเพื่อการดูแลผู้ป่วยความดันโลหิตสูง
• ตำรับยาสมุนไพรจีน การใช้ตำรับยาที่ตรงกับสภาพร่างกาย ทำให้ร่างกายฟื้นคืนให้สามารถทำหน้าที่ได้ตามปกติ
• โภชนาการบำบัด คือการใช้สมุนไพร ร่วมกับอาหารและเครื่องปรุง ที่เหมาะสมกับสภาพร่างกายและอาการ เพื่อบำบัด , เสริมการรักษา ช่วยในการควบคุมความดันโลหิต จากการควบคุมสาเหตุสำคัญของการเกิดโรคความดันโลหิตสูง
• เครื่องดื่มชาสมุนไพรตำรับจีน คือการเลือกใช้สมุนไพรที่เหมาะสมกับอาการและสภาพร่างกาย นำมาชง หรือต้มเพื่อใช้เป็นเครื่องดื่มในชีวิตประจำวัน
• ฝังเข็ม และรมด้วยความร้อน ช่วยทำให้เลือดไหลเวียนได้ดี ทำให้พลังชี่สามารถเดินได้ทั่วร่างกายโดยไม่ติดขัด ฟื้นฟูการทำงานของอวัยวะต่างๆ
• นวดกดจุด สามารถลดอาการบางอย่างที่เกิดขึ้นจากความดันโลหิตสูงได้
• ชี่กง มีการศึกษาวิจัยหลายชิ้นที่บ่งชี้ว่า ชี่กงสามารถช่วยลดความดันโลหิตได้ ชี่กงไม่ใช่เป็นเพียงการออกกำลัง แต่ยังเป็นการฝึกสมาธิ ซึ่งจะช่วยลดความเครียด อันเป็นสาเหตุหนึ่งที่สำคัญในการก่อโรคความดันโลหิตสูง