ประจำเดือนมามาก

ประจำเดือนมามากเกินไป: เมื่อ "ชี่" และ "เลือด" เสียสมดุลในมุมมองการแพทย์แผนจีน

ในทางกาลแพทย์แผนจีน อาการประจำเดือนมามากผิดปกติ เรียกว่า "เยว่จิงกั้วตัว" (月经过多 - Yuèjīng guòduō) ซึ่งเราไม่ได้มองแค่ปริมาณเลือดที่เสียไปเท่านั้น แต่เรามองลึกไปถึงความสมดุลของอวัยวะภายใน โดยเฉพาะ ตับ ม้าม และไต รวมถึง "ชี่" (พลังงานชีวิต) ที่ทำหน้าที่ควบคุมเลือดไม่ให้ไหลออกนอกลู่นอกทางครับ

---

แบบไหนที่เรียกว่า "มามาก" จนต้องเริ่มดูแล?

โดยปกติผู้หญิงจะเสียเลือดประจำเดือนเฉลี่ย 30-50 มล. ต่อรอบ หากเกิน 80 มล. หรือต้องเปลี่ยนผ้าอนามัยทุกๆ 1-2 ชั่วโมง หรือมานานเกิน 7 วันแต่ยังสม่ำเสมอดี แบบนี้ถือว่า "มากเกินไป" ครับ ในทางศาสตร์จีนมักเกิดจาก เส้นลมปราณชง และ เส้นลมปราณเริ่น (ทางเดินพลังงานที่ควบคุมระบบสืบพันธุ์) ทำงานผิดปกติจนกักเก็บเลือดไว้ไม่อยู่

---

เช็กสุขภาพผ่าน "รูปแบบความไม่สมดุล" (4 กลุ่มอาการหลัก)

การแพทย์แผนจีนแบ่งสาเหตุของประจำเดือนมามากตามลักษณะเลือดและอาการร่วม ดังนี้ครับ:

ก. กลุ่มชี่พร่อง (气虚 - Qì Xū): "พลังกักเก็บอ่อนแอ"
สาเหตุ: ทำงานหนัก พักผ่อนน้อย ม้ามจึงอ่อนแอ (ม้ามมีหน้าที่ควบคุมเลือด) เมื่อ "ชี่" หรือแรงกักเก็บไม่มี เลือดจึงไหลล้นออกมามาก
ลักษณะ: เลือดสีแดงอ่อน เนื้อใส ปริมาณมาก หน้าซีด อ่อนเพลีย พูดน้อย ใจสั่น

ข. กลุ่มเลือดร้อน (血热 - Xuè Rè): "ความร้อนขับไล่เลือด"
สาเหตุ: กินของเผ็ด ของทอด หรือความเครียดสะสมจนเกิดไฟในตับ ความร้อนจะเร่งให้เลือดไหลเวียนเร็วเกินไปจนทะลักออกมา
ลักษณะ: เลือดสีแดงเข้มหรือแดงสด มีลิ่มเลือดข้น ปากแห้ง กระสับกระส่าย ปัสสาวะเหลืองเข้ม

ค. กลุ่มเลือดคั่ง (血瘀 - Xuè Yū): "เลือดเก่าขวางทางเลือดใหม่"
สาเหตุ: เลือดไหลเวียนไม่สะดวกเกิดการอุดตัน ทำให้เลือดใหม่เดินตามทางปกติไม่ได้ จึงไหลล้นออกนอกเส้นทาง
ลักษณะ: เลือดสีม่วงคล้ำ มีลิ่มเลือดใหญ่ ปวดท้องรุนแรงเหมือนเข็มแทง แต่จะดีขึ้นเมื่อลิ่มเลือดหลุดออกมา

ง. กลุ่มความเย็นกักเลือด (寒凝血瘀): "ความเย็นทำให้เลือดจับตัว"
สาเหตุ: ชอบทานของเย็น หรือร่างกายกระทบความเย็น ทำให้เลือดหดตัวและคั่งค้าง
ลักษณะ: ปวดท้องเย็นๆ ชอบเอาของร้อนประคบ เลือดสีคล้ำมีลิ่ม

---

โภชนาการบำบัด: กินอย่างไรให้สมดุล?

เราสามารถใช้ "อาหาร" ช่วยปรับสมดุลร่างกายเบื้องต้นได้ดังนี้ครับ:

กลุ่มชี่พร่อง: เน้นของบำรุงพลัง เช่น พุทราจีน (<lang xml:lang="zh-CN">大枣</lang> - Dàzǎo), มันเทศ, ข้าวกล้อง, เนื้อไก่ (เลี่ยงของสด ของเย็นจัด)

กลุ่มเลือดร้อน: เน้นของฤทธิ์เย็นที่ช่วยดับพิษร้อน เช่น รากบัว (<lang xml:lang="zh-CN">莲藕</lang> - Lián'ǒu), ผักบุ้ง, เก๊กฮวย (<lang xml:lang="zh-CN">菊花</lang> - Júhuā) (เลี่ยงของเผ็ดร้อน แอลกอฮอล์)

กลุ่มเลือดคั่ง: ทานซันจา (<lang xml:lang="zh-CN">山楂</lang> - Shānzhā) ช่วยสลายเลือดคั่ง และดื่มน้ำขิงอุ่นๆ เพื่อขับความเย็น

---

วิธีดูแลตัวเองง่ายๆ ด้วยการนวดกดจุด

ลองใช้ปลายนิ้วคลึงเบาๆ ครั้งละ 1-2 นาที เป็นประจำ (ยกเว้นช่วงที่ประจำเดือนมามากเกินไปให้กดเบาที่สุด):

1. จุดซานอินเจียว (<lang xml:lang="zh-CN">三阴交</lang>): เหนือตาตุ่มด้านใน 3 นิ้วมือ ช่วยปรับสมดุลตับ ม้าม ไต
2. จุดเซวี่ยไห่ (<lang xml:lang="zh-CN">血海</lang>): เหนือหัวเข่าด้านใน เป็น "ทะเลแห่งเลือด" ช่วยปรับระบบเลือดให้สมดุล
3. จุดจู๋ซานหลี (<lang xml:lang="zh-CN">足三里</lang>): ใต้สะบ้าหัวเข่า 3 นิ้วมือ บำรุงพลังม้าม (เหมาะกับคนขี้เกียจ อ่อนเพลีย)
4. จุดกวนหยวน (<lang xml:lang="zh-CN">关元</lang>): ใต้สะดือ 3 นิ้วมือ ช่วยบำรุงชี่และช่วยหยุดเลือด

⚠️ ข้อควรระวังสำคัญ

ช่วงที่ประจำเดือนมามาก: งดการกัวซา หรือครอบแก้วบริเวณหน้าท้องและหลังส่วนล่าง เพราะจะยิ่งกระตุ้นให้เลือดออก
สังเกตอาการอันตราย: หากมีอาการหน้ามืด ใจสั่น หรือตัวซีดมาก อาจเกิดภาวะโลหิตจาง ควรพบแพทย์แผนปัจจุบันเพื่อตรวจร่างกายควบคู่ไปด้วย

ปรึกษาผู้เชี่ยวชาญ: การรักษาด้วยยาสมุนไพรจีนควรทำโดย แพทย์แผนจีนที่มีใบประกอบวิชาชีพ เท่านั้น เพื่อให้ได้ตำรับยาที่ตรงกับ "กลุ่มอาการ" ของคุณที่สุด