262 เช็งโป๋วเลี้ยง

ตำรับหวาน-คาว เช็งโป๋วเลี้ยง

เช็งโป๋วเลี้ยง เป็นตำรับอาหารจีนที่ขึ้นชื่อเรื่องความสมดุลและเหมาะสำหรับการบำรุงสุขภาพแบบองค์รวม โดยเฉพาะในฤดูร้อน  ตำรับนี้ สามารถปรุงเป็นอาหารได้ทั้งประเภทหวาน หรืออาหารคาวก็ได้ เป็นตำรับที่เหมาะสำหรับฤดูร้อน

1. ประโยชน์โดยรวม (Overall Benefits)

ตำรับเช็งโป๋วเลี้ยงถูกออกแบบมาให้เป็นสูตรที่ สมดุลและอ่อนโยน เหมาะสำหรับผู้ที่มีร่างกายอ่อนแอและยังไม่พร้อมรับการบำรุงที่เข้มข้น นอกจากนี้ยังถือเป็นตำรับที่เหมาะสำหรับ ฤดูร้อน อย่างแท้จริง

สรรพคุณหลักของตำรับนี้ครอบคลุมหลายระบบ:

• เสริมบำรุงปอด (Tonifies the Lungs) และ ขับเสมหะ
• บำรุงตับ ไต และสายตา
• บำรุงผิวพรรณให้ชุ่มชื้น
• ช่วยแก้ไข้และแก้ร้อนใน (Resolves fever and internal heat)
• ช่วยระบบดูดซึมสารอาหาร
• มีหน้าที่ในการ บำรุงหยิน (Nourish Yin) และ บำรุงทั้ง 3 ระบบหลัก ได้แก่ ม้าม, ปอด, และไต
• มีความโดดเด่นในการ ขับความชื้นพร้อมบำรุง

เนื่องจากมีความสมดุลระหว่างการบำรุงและการขับ (การแก้ไขภาวะพร่องและการขับความชื้น) ตำรับนี้จึงเป็นที่แนะนำสำหรับการ บำรุงสุขภาพพื้นฐาน ตามหลักแพทย์แผนจีน

2. ส่วนประกอบสำคัญและการออกฤทธิ์โดยสังเขป

เช็งโป๋วเลี้ยง ประกอบด้วยสมุนไพรหลัก 7 ชนิด ซึ่งทำงานร่วมกันเพื่อบำรุง ชี่ (พลังงาน) เลือด และหยิน พร้อมทั้งขับความชื้น:

• แปะฮะ (Bai He) บำรุงหยิน ทำให้ปอดชุ่มชื้น ขจัดความร้อน และระงับอาการไอ (โดยเฉพาะไอแห้ง) รวมถึงสงบจิตวิญญาณ ช่วยแก้อาการนอนไม่หลับ กระสับกระส่ายหลังเป็นไข้ | บำรุงหยิน-เลือด |
• เก๋ากี้ (Gou Qi Zi) บำรุงและเสริมเลือดและหยินของตับและไต, บำรุงสารจำเป็น (จิง) และบำรุงสายตา ช่วยทำให้ปอดชุ่มชื้นและใช้รักษาอาการไอ มีฤทธิ์เป็นกลางไม่ร้อนไม่เย็น | บำรุงหยิน-เลือด, บำรุงไต-จิง |
• ไหว่ซัว (Shan Yao) บำรุงม้าม บำรุงหยินของกระเพาะอาหาร และหยุดอาการท้องร่วง บำรุงชี่และหยินของปอด ใช้สำหรับอาการไอเรื้อรัง และบำรุงหยินของไตเพื่อระงับน้ำกามเคลื่อน (Spermatorrhea) | บำรุงม้าม-ชี่ |
• ลำไยแห้ง (Long Yan Rou) บำรุงและเสริมหัวใจและม้าม บำรุงเลือด และ สงบจิตวิญญาณ (Calms the Spirit) ใช้สำหรับอาการนอนไม่หลับ ขี้ลืม และวิงเวียนศีรษะที่เกิดจากหัวใจและม้ามพร่อง | บำรุงม้าม-ชี่ |
• ลูกบัว (Lian Zi) บำรุงม้าม และระงับอาการท้องร่วงเรื้อรัง บำรุงไตเพื่อระงับการรั่วไหลของสารจำเป็น (Jing) และ บำรุงหัวใจและสงบจิตวิญญาณ | บำรุงม้าม-ชี่, บำรุงไต-จิง |
• เขี่ยมซิก (Qian Shi) เสริมสร้างม้ามและหยุดท้องร่วง ช่วยให้ไตมั่นคงและระงับการรั่วไหลของจิง (เช่น น้ำกามเคลื่อน หรือหลั่งเร็ว) และมีสรรพคุณ ขับความชื้น เพื่อระงับตกขาว | บำรุงม้าม-ชี่, บำรุงไต-จิง |
• ลูกเดือย (Yi Yi Ren) เสริมสร้างม้ามและช่วยขับความชื้น ใช้เพื่อขับลม-ชื้น บรรเทาอาการปวด และใช้สำหรับฝีในปอด | ขับความชื้น |

3. วิธีปรุงแบบคาวและหวาน

ชุดสมุนไพรเช็งโป๋วเลี้ยงสามารถปรุงเป็นอาหารได้ทั้งประเภทหวาน (เน้นบำรุงหยินและเลือด) และอาหารคาว (เน้นบำรุงชี่และม้าม) โดยสามารถทำรับประทานได้ประมาณ 2-3 ที่ ต่อชุด

A. การเตรียมสมุนไพรเบื้องต้น

1. สมุนไพรที่ต้องแช่น้ำ (5 ชนิด): ลูกเดือย, ลูกบัว, เขี่ยมซิก, แปะฮะ, และไหว่ซัว
2. ล้างสมุนไพรทั้ง 5 ชนิดให้สะอาด และ แช่ในน้ำสะอาด 1-2 ชั่วโมง (สามารถใช้ทั้งน้ำแช่ในการต้มได้)
3. สมุนไพรที่ไม่ต้องแช่ (2 ชนิด): ลำไยแห้ง และ เก๋ากี้

B. วิธีปรุงแบบคาว (ซุปบำรุง)

ส่วนผสมเสริม

• กระดูกหมูหรือไก่ 500 กรัม
• ขิงสด 3-4 แว่น
• น้ำเปล่า 2-3 ลิตร

วิธีทำ

• การเตรียมเนื้อ ลวกกระดูกหมู/ไก่ในน้ำเดือด 2-3 นาที แล้วล้างออก
• นำสมุนไพรที่แช่น้ำแล้ว (พร้อมน้ำแช่) ใส่หม้อ ใส่เนื้อสัตว์ และขิงสด เติมน้ำให้ท่วม
• ตั้งไฟแรงจนเดือด แล้วลดเป็น ไฟอ่อน เคี่ยวต่อ 1.5-2 ชั่วโมง จนเนื้อสุกเปื่อย
• ใส่ลำไยแห้งและเก๋ากี้ในช่วง 15 นาทีสุดท้าย ปรุงรสด้วยเกลือหรือซีอิ๊วตามชอบ
• รับประทานทั้งสมุนไพรและน้ำซุปขณะร้อน

C. วิธีปรุงแบบหวาน (ของหวานบำรุง)

ส่วนผสมเสริม

• น้ำตาลทรายแดง/น้ำตาลปี๊บ 100-150 กรัม
• น้ำเปล่า 2 ลิตร (สามารถเติมกะทิหรือนมได้) |

วิธีทำ

• นำสมุนไพรที่แช่น้ำแล้ว (พร้อมน้ำแช่) ใส่หม้อ เติมน้ำให้ได้ประมาณ 2 ลิตร ตั้งไฟแรงจนเดือด
• ลดไฟอ่อน เคี่ยวต่อ 45-60 นาที จนสมุนไพร (เช่น ลูกเดือยและลูกบัว) สุกนิ่ม
• ใส่ลำไยแห้งและเก๋ากี้ในช่วง 10 นาทีสุดท้าย แล้วใส่น้ำตาลตามชอบ
• รับประทานทั้งสมุนไพรและน้ำแบบร้อนหรือเย็น

ข้อแนะนำ: การเคี่ยวด้วยไฟอ่อนจะช่วยให้สมุนไพรออกฤทธิ์ได้ดีขึ้น และ ไม่ควรใช้หม้ออะลูมิเนียม ในการต้มสมุนไพร

---

การทำงานของตำรับเช็งโป๋วเลี้ยงเปรียบเสมือนเครื่องปรับอากาศในฤดูร้อน: มันไม่เพียงแต่ช่วยเติมความชุ่มชื้น (บำรุงหยิน) เพื่อลดความร้อนภายในร่างกาย แต่ยังช่วยระบายความชื้น (ขับความชื้น/Dampness) ที่สะสมอยู่ภายใน ทำให้ร่างกายไม่เหนื่อยล้า และสามารถบำรุงส่วนสำคัญต่าง ๆ ได้อย่างอ่อนโยน พร้อมรับมือกับสภาพอากาศภายนอกอย่างสมดุล.

วิธีใช้สมุนไพรนี้

• แช่ ลูกเดือย, แปะฮะ, ไหว่ซัว, ลูกบัว, เขี่ยมซิกในน้ำสะอาด 1-2 ชั่วโมง
• กรณีทำอาหารหวาน ให้นำสมุนไพรหลังแช่น้ำและที่ไม่ต้องแช่ ไปต้มจนสุกนิ่ม เติมน้ำตาลให้ได้ความหวานตามที่ชอบ หรือจะใส่กระทิหรือนมร่วมด้วย เพื่อเพิ่มความมัน และหอมก็ได้ รับประทานสมุนไพรทั้งหมดและน้ำ
• กรณีทำอาหารคาว ให้นำสมุนไพรหลังแช่น้ำและที่ไม่ต้องแช่ ไปต้มกับกระดูกหมู หรือไก่ จนเนื้อสุกเปื่อย ปรุงรสตามชอบ รับประทานสมุนไพรทั้งหมดและน้ำ

 ในชุดประกอบด้วยสมุนไพรที่สามารถทานได้ 2-3 ที่